Από το περιοδικό Reporter 2011

Σε μια εποχή ύφεσης, όπου η παγκόσμια Οικονομία "φρενάρει", ο τομέας της Ενέργειας, με ατμομηχανή τις Ανανεώσιμες Πηγές, δείχνει να επιταχύνει. Η "γεννήτρια" της πράσινης ενεργειακής ανάπτυξης, χάρη στη χρηματοδότηση των τραπεζών που βλέπουν σ' αυτήν σίγουρα κέρδη, "ανεβάζει στροφές" και δημιουργεί στην Ελλάδα της κρίσης ευκαιρίες για επιχειρηματικούς ομίλους. Τα νούμερα δείχνουν ότι του χρόνου θα ξεκινήσουν λειτουργία 500 νέα μεγαβάτ (MW) αιολικών και φωτοβολταϊκών, έναντι μόλις 150 MW φέτος. Και από τα 22 δισ. ευρώ που εκτιμούν τόσο η κυβέρνηση όσο και οι μεγάλοι όμιλοι ότι μπορούν να έχουν επενδυθεί συνολικά στο τομέα της Ενέργειας ώς το 2020, τα 16 δισ. ευρώ θα αφορούν στις Ανανεώσιμες Πηγές.

Αυτό σημαίνει ότι από τις 15.000 θέσεις εργασίας που έχει σήμερα ο κλάδος Α.Π.Ε., το 2020 θα δίνει δουλειά σε πάνω από 100.000 ανθρώπους. Την ίδια στιγμή ηλεκτρικό ρεύμα και Δ.Ε.Η. παύουν να είναι έννοιες ταυτόσημες, όπως ίσχυε στην Ελλάδα για εδώ και πάνω από μισό αιώνα. Το ιδιωτικό ρεύμα, μέσω των πρώτων ιδιωτικών "Δ.Ε.Η.", χτυπά την πόρτα όλο και περισσότερων νοικοκυριών, που όπως εκατομμύρια καταναλωτές στην Ευρώπη μπορούν πλέον με κίνητρο εκπτώσεις έως και 15% να επιλέξουν τον προμηθευτή της αρεσκείας τους, με τον ίδιο απλό τρόπο που επιλέγουν πάροχο σταθερής ή κινητής τηλεφωνίας. Το πακέτο των ανατροπών κλείνει με το φυσικό αέριο, όπου στον βαθμό που θα ολοκληρωθεί η αποκρατικοποίηση της Δ.Ε.Π.Α., θα αναπτυχθεί ο ανταγωνισμός στη λιανική και θα επιταχυνθεί η κατασκευή νέων δικτύων στις πόλεις, το μερίδιο του συγκεκριμένου καυσίμου θα ξεπεράσει το 20% από μόλις 10% σήμερα.

Μικρότερη και πιο "πράσινη" η Δ.Ε.Η. του μέλλοντος

Αλλαγές, λοιπόν, πραγματοποιούνται σε όλα τα μέτωπα, από τις Α.Π.Ε. μέχρι τον συμβατικό ηλεκτρισμό και το φυσικό αέριο, αλλά όλες τους έχουν ως κοινό σημείο αναφοράς το μέλλον της Δ.Ε.Η. Πώς θα είναι, λοιπόν, η Δ.Ε.Η. του μέλλοντος; «Μικρότερη από πλευράς στόλου, πιο πράσινη, αλλά και σπασμένη στα τρία», απαντά ο Πρόεδρός της, Αρθούρος Ζερβός. Μικρότερη επειδή αναπόφευκτα μεγάλος αριθμός παλαιών και ρυπογόνων λιγνιτικών της μονάδων έχει προγραμματιστεί να αποσυρθεί σταδιακά μέχρι το 2020. Πιο πράσινη αφού η διοίκηση Ζερβού φιλοδοξεί ώς το 2015 να έχει υλοποιήσει το μεγαλόπνοο επενδυτικό σχέδιο που θα ξαναβάλει τη Δ.Ε.Η. στον χάρτη των Α.Π.Ε., με έργα ύψους άνω των 2 δισ. ευρώ. «Είναι ζήτημα ζωής ή θανάτου, όχι μόνο πρεστίζ για τη Δ.Ε.Η.», εξηγεί ο ίδιος, αφού όσο περισσότερες Α.Π.Ε. έχει από το 2013 και μετά μια ευρωπαϊκή επιχείρηση ηλεκτροπαραγωγής, τόσο λιγότερα δικαιώματα εκπομπών ρύπων θα καλείται να πληρώνει, με βάση το νέο καθεστώς που θ' αλλάξει τα πάντα στην Αγορά Ενέργειας. Τέλος η Δ.Ε.Η. του αύριο θα σπάσει στα τρία, στο πλαίσιο της υποχρεωτικής εναρμόνισης της ελληνικής νομοθεσίας με την κοινοτική για τον ανταγωνισμό και το άνοιγμα της Αγοράς Ηλεκτρισμού σε τρίτους. Αυτό που μένει μόνο να αποφασιστεί, είναι το αν και κατά πόσο το σπάσιμο θα συνδυαστεί με την απώλεια διαχείρισης της επιχείρησης σε κρίσιμους τομείς -όπως ο έλεγχος των δικτύων- ή αν αυτό θα έχει απλώς λειτουργικό χαρακτήρα, δηλαδή αν το μάνατζμεντ θα παραμείνει στην ίδια, όπως επιδιώκει η Διοίκησή της.

Οι ιδιωτικές "Δ.Ε.Η." είναι εδώ

Σ' αυτό το περιβάλλον της Ενέργειας, που πανευρωπαϊκά παρομοιάζεται με "κινούμενη άμμο", τον χώρο που σταδιακά εγκαταλείπει η κρατική επιχείρηση καταλαμβάνουν οι πρώτες ιδιωτικές "Δ.Ε.Η.", τόσο στην παραγωγή όσο και την εμπορία· εναλλακτικοί, δηλαδή, πάροχοι που ήδη πωλούν ρεύμα με έκπτωση σε κάποιες επιλεγμένες κατηγορίες καταναλωτών (κυρίως καταστήματα και επιχειρήσεις), αλλά που το 2011 θα χτυπήσουν την πόρτα και της μεγάλης μάζας των νοικοκυριών, προσφέροντάς τους εκπτώσεις 10 έως 15% κάτω από τα τιμολόγια της Δ.Ε.Η. Η τελευταία εκτιμά ότι το 2010 είχε απώλειες τουλάχιστον 60.000 πελατών, κυρίως εμπορικών της μέσης τάσης, μερίδιο γύρω στο 5%, αν και οι ανταγωνιστές της υποστηρίζουν ότι τα νούμερα είναι κατά μερικές χιλιάδες υψηλότερα. Μέχρι σήμερα στην κατηγορία αυτή πρωταγωνιστές ήταν οι ελληνικές Energa και Aegean, συμφερόντων της οικογένειας Φλώρου και του ομίλου Μελισσανίδη, αντίστοιχα. Αναλυτές, ωστόσο, εκτιμούν ότι το παιχνίδι της λιανικής θα το κερδίσουν μόνο όσες ιδιωτικές "Δ.Ε.Η." διαθέτουν μονάδες ηλεκτρισμού στην Ελλάδα, άρα μπορούν να επιτύχουν σημαντικές οικονομίες κλίμακας, όπως οι όμιλοι Μυτιληναίου, ΕΛ.ΠΕ. και Γ.Ε.Κ.-ΤΕΡΝΑ, και ίσως αύριο κάποιος μεγάλος ξένος παίκτης που θα εισέλθει στην ελληνική Αγορά.

Χαμένη της μάχης αυτής θα είναι και η ίδια η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού, αφού το πάλαι ποτέ όπλο της, ο φθηνός λιγνίτης, σε λίγα χρόνια θα αποτελεί βραχνά. Το 2013 απέχει μόλις μια ανάσα, και από τη χρονιά αυτή κάθε μεγαβατώρα λιγνίτη, άνθρακα, και πετρελαίου που παράγεται πανευρωπαϊκά θα επιβαρύνεται με πολύ υψηλά πρόστιμα για το διοξείδιο που εκλύει στο περιβάλλον. Τόσο υψηλά, ώστε το ακριβότερο σήμερα φυσικό αέριο εκτιμάται ότι από το 2013 και μετά θα είναι φθηνότερο του λιγνίτη. Σήμερα τα δικαιώματα εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα εμπορεύονται λόγω της ύφεσης και της χαμηλής ζήτησης στα 15 ευρώ ανά τόνο, όταν όμως σε δύο χρόνια από σήμερα το ενδιαφέρον για τα "χαρτιά" του άυλου αυτού χρηματιστηρίου άνθρακα θα φτάσει στο ζενίθ, οι προβλέψεις κάνουν λόγο για τιμές στα 40 ίσως και παραπάνω ευρώ ανά τόνο. Το ποσό που υπολογίζει η Δ.Ε.Η. ότι θα πληρώνει ετησίως μόνο για διοξείδιο του άνθρακα φτάνει το 1 δισ. ευρώ, μέρος του οποίου θα κληθούν, φυσικά, να πληρώσουν οι πελάτες της.

Ευκαιρία για τις μονάδες φυσικού αερίου

Την ευκαιρία αυτή περιμένουν οι ιδιώτες της Ενέργειας, αφού το ρεύμα τους θα γίνει πιο ανταγωνιστικό και αυτή ακριβώς είναι η αιτία για τη δεύτερη φουρνιά μονάδων φυσικού αερίου που ολοκλήρωσαν πρόσφατα. Το 2010 λειτούργησαν για πρώτη φορά η δεύτερη μονάδα της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, συμφερόντων ομίλου Περιστέρη, ισχύος 435 MW έξω από τη Θήβα, η δεύτερη μονάδα της ELPEDISON (κοινοπραξία των ΕΛ.ΠΕ., τα οποία ανήκουν στον όμιλο Λάτση και το ελληνικό Δημόσιο και της ιταλικής ΕDISON) ισχύος 420 MW στη Θίσβη Βοιωτίας, καθώς και η δεύτερη μονάδα του ομίλου Μυτιληναίου, ισχύος 444 MW στον Άγιο Νικόλαο Βοιωτίας. Τρία δηλαδή καινούργια εργοστάσια συνολικού προϋπολογισμού 700 έως 800 εκατ. ευρώ βρίσκονται εδώ και λίγους απέναντι στον πεπαλαιωμένο στόλο της Δ.Ε.Η. των 20 και πλέον λιγνιτικών της μονάδων, των 22 υδροηλεκτρικών και των ελάχιστων αλλά σύγχρονων μονάδων της φυσικού αερίου. Για εκείνους που δίνουν σημασία στα νούμερα, το ιδιωτικό ρεύμα ξεπερνά σήμερα τα 2.100 MW και αντιπροσωπεύει το 20% της συνολικής εγκατεστημένης ισχύος της χώρας, ποσοστό που πριν από μία δεκαετία ήταν μηδενικό. Με την προσθήκη, δε, το 2011, άλλης μιας μονάδας, των ομίλων Μυτιληναίου-Βαρδινογιάννη στην Κόρινθο, θα φτάσει στα 2.500 MW. Για να μπορεί, επομένως, να κοιτάζει στο πρόσωπο τους ανταγωνιστές της, η δημόσια επιχείρηση έχει ανάγκη από έναν σε βάθος εκσυγχρονισμό του στόλου της, με επενδύσεις που έχουν υπολογιστεί σε 10 δισ. ευρώ, για τη χρηματοδότηση των οποίων όμως η πρόσβαση στις τράπεζες δεν είναι εύκολη υπόθεση. Το κόστος του χρήματος να είναι υψηλότερο απ' ό,τι στο παρελθόν, λόγω του ότι και το Δημόσιο, που είναι ο βασικός της μέτοχος, εμφανίζει πλέον χαμηλή χρηματοπιστωτική αξιοπιστία. Αν και το business plan των προσεχών ετών, που κατόπιν πολλών αναβολών θα ανακοινώσει φέτος η Διοίκηση, δεν θέλει να είναι κάτω των 10 δισ. ευρώ, εφ' όσον τα πράγματα, παρ' όλα αυτά, πάρουν άσχημη τροπή, δεν θα μπορεί να κάνει αλλιώς, με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε επίπεδο ανταγωνισμού...

Α.Π.Ε.: Ορόσημο η προσεχής διετία

Για να επανέλθουμε στο μεγάλο στοίχημα των Α.Π.Ε., οι ειδικοί χαρακτηρίζουν ως έτος-ορόσημο για την ανάπτυξή τους τη διετία 2011-2012. Φέτος και του χρόνου δεκάδες επενδύσεις που βάλτωναν για χρόνια στα συρτάρια διαφόρων υπηρεσιών του Δημοσίου αναμένεται επιτέλους "να μπουν στη πρίζα", τριπλασιάζοντας τη νέα πράσινη εγκατεστημένη ισχύ. Το μεγάλο "μπουμ", όμως, τοποθετείται στην τριετία 2013-2016 καθώς εκμεταλλευόμενα την ταχύτητα που υπόσχεται το "Fast Track", αναμένεται να είναι έτοιμα έργα που θα αποτελέσουν "σήμα κατατεθέν" της πράσινης ανάπτυξης στην Ελλάδα, με διεθνή αντίκτυπο. Τέτοια, για παράδειγμα, είναι τα μεγα-φωτοβολταϊκά πάρκα της Δ.Ε.Η. σε Μεγαλόπολη και Κοζάνη ή το έργο της υποβρύχιας διασύνδεσης των Κυκλάδων με το Λαύριο, που θα επιτρέψει τη δημιουργία δεκάδων αιολικών πάρκων σε Άνδρο, Πάρο, Μύκονο και Νάξο, αφ' ενός καλύπτοντας τις ανάγκες των κατοίκων σε ρεύμα, αφ' ετέρου "σβήνοντας" οριστικά τις καμινάδες των παμπάλαιων πετρελαϊκών σταθμών της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού στα νησιά αυτά.

Την πόρτα του "Fast Track" έχουν ήδη κτυπήσει συνολικά έργα προϋπολογισμού άνω των 10 δισ. ευρώ. Τέτοια είναι τα σχέδια αξιοποίησης του αιολικού δυναμικού των νησιών Λέσβου, Χίου, Λήμνου από το ελληνοϊσπανικό σχήμα Ιberdrola-Ρόκας (1,5 δισ. ευρώ), των Δωδεκανήσων από τη γαλλική ΕDF (600 εκατ. ευρώ), των Κυκλάδων (1 δισ. ευρώ) και της Κρήτης (2-2,5 δισ. ευρώ) από τον όμιλο Κοπελούζου, της Σκύρου από την ελληνική ΕΝΤΕΚΑ (600 εκατ. ευρώ) και επίσης της Κρήτης από την ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή (2-2,5 δισ. ευρώ). Τα κριτήρια του νόμου πληρούν επίσης μεγάλα φωτοβολταϊκά πάρκα όπως αυτό της Δ.Ε.Η. στην Κοζάνη, της τάξεως των 200 ΜW και κόστους άνω των 600 εκατ. ευρώ. Το ίδιο ισχύει για όλα τα υπεράκτια αιολικά πάρκα που πρόκειται να γίνουν μέσα στα επόμενα χρόνια (300 ΜW) και που με σημερινό κόστος 2,8 εκατ. ευρώ/ΜW δημιουργούν προϋπολογισμό 800 εκατ. ευρώ. Υπάρχουν και άλλα μεγάλα έργα που θα επιδιώξουν να υπαχθούν στο νέο πλαίσιο, όπως το υβριδικό της ΕDF στην Κρήτη (100 ΜW), άνω των 300 εκατ. ευρώ, μεγάλο έργο Α.Π.Ε. ελβετικών συμφερόντων κ.λπ. Αθροίζοντας όλα τα παραπάνω, δημιουργείται ένα πράσινο δυναμικό μεγάλων έργων της τάξεως των 4.500 μεγαβάτ, δηλαδή λίγο κάτω από το συνολικό εγκατεστημένο λιγνιτικό δυναμικό των σταθμών της Δ.Ε.Η. - 5.288 ΜW με στοιχεία 2007!

Αντοχή στη κρίση

Την αντοχή των Α.Π.Ε. στην κρίση δείχνει το γεγονός ότι μέσα στην τελευταία διετία ξεκίνησαν να λειτουργούν από έλληνες επιχειρηματίες τέσσερεις τουλάχιστον παραγωγικές μονάδες κατασκευής φωτοβολταϊκών πάνελ με εξαγωγικό προσανατολισμό. Η Solar Cells Hellas με δύο εργοστάσια σε Πάτρα και Θήβα του ομίλου Παναγάκου, η επίσης ελληνική HelioSphera με ένα από τα πιο σύγχρονα εργοστάσια στην Τρίπολη, η μονάδα της Silcio, θυγατρικής του ομίλου Κοπελούζου, στην Πάτρα, κ.ο.κ. Το δε εντυπωσιακό που θα έπρεπε να αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση για πολλούς ακόμη κλάδους της Οικονομίας, είναι ότι οι πελάτες των επιχειρήσεων αυτών δεν βρίσκονται μόνο στην Ελλάδα, αλλά τη Γαλλία, την Ολλανδία, ακόμη και τη Γερμανία, την πιο δυναμική Αγορά φωτοβολταϊκών παγκοσμίως! Άλλο στοιχείο που δείχνει την αντοχή του κλάδου είναι ότι το 2010 τριπλασιάστηκε η ισχύς από επενδύσεις σε φωτοβολταϊκά. Τουλάχιστον 2.230 έργα ισχύος 150 μεγαβάτ συνδέθηκαν στο δίκτυο στο πρώτο δεκάμηνο πέρσι, έναντι μόλις 600 έργων ισχύος 53 μεγαβάτ ολόκληρο το 2009.

Τράπεζες και κλιματική αλλαγή, το μυστικό των Α.Π.Ε.

Πού να αποδώσει κανείς αυτή την απρόσμενη για πολλούς -πόσο μάλλον εν μέσω κρίσης- επιτάχυνση; Πρώτον, στους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης ώς το 2020 για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, με συνέπεια τις εγγυημένες τιμές απορρόφησης της παραγόμενης πράσινης ενέργειας που έχουν καθιερώσει οι χώρες-μέλη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Δεύτερον, στο γεγονός ότι ακριβώς λόγω της πολιτικής στήριξης των Α.Π.Ε., η τραπεζική χρηματοδότηση που σε άλλους τομείς της Οικονομίας έχει διακοπεί, εδώ συνεχίζει να υπάρχει. Η μόνη σχεδόν κατηγορία δανείων που διαφημίζουν, πλέον, οι τράπεζες είναι τα "πράσινα", αφού οι εγγυημένες για μια εικοσαετία και πλουσιοπάροχες -για κάποιες κατηγορίες Α.Π.Ε.- τιμές πώλησης της Ενέργειας στο δίκτυο, αποτελούν την καλύτερη εγγύησης γι' αυτές και νέο πεδίο εσόδων, ειδικά για την Ελλάδα της ύφεσης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό της Τράπεζας Πειραιώς, που ανακοίνωσε πρόσφατα ότι χρηματοδοτεί το μεγαλύτερο φωτοβολταϊκό πάρκο στην Ελλάδα, ισχύος 9,9 MW, της Selected Volts, θυγατρικής της εισηγμένης κλωστοϋφαντουργίας, επίλεκτος στον νομό Λάρισας, αλλά και της Τράπεζας Κύπρου που χρηματοδοτεί εξ ίσου μεγάλο πάρκο 5 MW στη Δράμα, ιδιοκτησίας της Ενεργειακής Βογιατζή σε συνεργασία με τις Conergy και Positive Energy. Συνδυαστικά με τις παραπάνω αιτίες η Αγορά των Α.Π.Ε. επιταχύνει εξ αιτίας της πολιτικής της κυβέρνησης να απλοποιήσει στα μέσα του 2010 την αδειοδοτική διαδικασία, να ξεμπλοκάρει μικρά και μεγάλα κυρίως έργα που βάλτωναν από το 2005 ώς το 2006 στα συρτάρια υπηρεσιών, αλλά και στη φυσική ωρίμανση πολλών επενδύσεων, αφού από τη φύση τους είναι χρονοβόρες (εμπλέκονται πλήθος φορέων και υπηρεσιών).

Μάχη εγχώριων και ξένων επενδυτών στο φυσικό αέριο

Αν στον ηλεκτρισμό τις εξελίξεις καθορίζει το μέλλον της Δ.Ε.Η., στο φυσικό αέριο το αντίστοιχο μέτρο είναι η επικείμενη αποκρατικοποίηση της Δ.Ε.Π.Α., αλλά και ο διαγωνισμός για τη πώληση του 49% της Ε.Π.Α. Αττικής, που έχει και το μονοπώλιο διανομής του συγκεκριμένου καυσίμου στο Λεκανοπέδιο. Από ελληνικής πλευράς η μάχη θα δοθεί μεταξύ των ομίλων EΛ.ΠE., Mυτιληναίου-Bαρδινογιάννη, οι οποίοι από κοινού δραστηριοποιούνται στην Αγορά φυσικού αερίου μέσω των εταιρειών M+M, Eλλάκτωρ (Kαλιτσάντζης-Mπόμπολας) και Προμηθέας Gaz, κοινού σχήματος του ομίλου Kοπελούζου με τη ρωσική Gazprom. Τη δική τους μάχη θα δώσουν και ξένοι επενδυτές, που είτε βρίσκονται ήδη στην ελληνική Αγορά και επιθυμούν να ενισχύσουν περαιτέρω τη θέση τους είτε θα επιδιώξουν για πρώτη φορά είσοδο μέσω της Δ.E.Π.A. ή της E.Π.A. Αττικής. Παρουσία στην Ελλάδα έχει η ιταλική ENI, η οποία ελέγχει τη λιανική Αγορά φυσικού αερίου σε Θεσσαλονίκη και Θεσσαλία, η GazdeFranse που έχει εισέλθει στην ελληνική Αγορά ηλεκτρισμού μέσω της εταιρείας TEPNA και η Edison, η οποία αποτελεί τον συνεταίρο της Δ.E.Π.A. στον υποθαλάσσιο αγωγό φυσικού αερίου Eλλάδας-Iταλίας και των EΛ.ΠE. στην Αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Μερίδιο επίσης αναμένεται να διεκδικήσει και η ρωσική Gazprom, είτε αυτόνομα είτε μέσω της Προμηθέας Gaz, ενώ σίγουρο θα πρέπει να θεωρείται και το ενδιαφέρον της ισπανικής Gas Natural, που είχε εμπλακεί πριν από πολλά χρόνια στην πρώτη ανεπιτυχή απόπειρα ιδιωτικοποίησης της Δ.Ε.Π.Α. Το ενδιαφέρον της η ισπανική εταιρεία επαναβεβαίωσε με την κατάθεση μη δεσμευτικής προσφοράς στον διαγωνισμό για την E.Π.A. Αττικής. Στους υποψήφιους ενδιαφερόμενους για την ιδιωτικοποίηση της Δ.Ε.Π.Α., οι αναλυτές συγκαταλέγουν επίσης τη γερμανική EON και ενδεχομένως την επίσης γερμανική GoldGas, καθώς επίσης το επενδυτικό κεφάλαιο Milos Fund-Apax Partners.

Συνδέονται οι περιπτώσεις Δ.Ε.Π.Α.-Ε.Π.Α. Αττικής

Αν και φαινομενικά δεν μοιάζουν να συνδέονται, εν τούτοις οι εξελίξεις στον διαγωνισμό της Ε.Π.Α. Αττικής, τον οποίο διενεργούν από κοινού η Αγροτική Τράπεζα και η Deutsche Bank, εκτιμάται ότι θα ξεκαθαρίσουν σε μεγάλο βαθμό το τοπίο σε σχέση με το επενδυτικό ενδιαφέρον για τη Δ.E.Π.A. Η Αγορά θεωρεί ότι οι δύο περιπτώσεις συνδέονται άμεσα και φέρει ως παράδειγμα τα ΕΛ.ΠΕ.: Ο αποκλεισμός τους από τη δεύτερη φάση του διαγωνισμού για την E.Π.A. Aττικής, λόγω χαμηλής προσφοράς, έχει χαρακτηριστεί από αναλυτές ως "αυτοαποκλεισμός" και έχει συνδεθεί με το ενδιαφέρον του ομίλου για τη Δ.E.Π.A. H Διοίκηση των EΛ.ΠE. εξέφρασε άλλωστε και πρόσφατα το ενδιαφέρον της να διευρύνει το ποσοστό του 35% που κατέχει ήδη στη Δ.E.Π.A.

Δύσκολη περίπτωση η Δ.Ε.Π.Α.

Παράγοντες, ωστόσο, του χώρου χαρακτηρίζουν τη διαδικασία αποκρατικοποίησης της Δ.Ε.Π.Α. εξαιρετικά χρονοβόρα και πολύπλοκη. Στην καλύτερη των περιπτώσεων, όπως λένε, ο διαγωνισμός θα διαρκέσει για τουλάχιστον 18 μήνες, αφού το συγκεκριμένο project εμφανίζει αρκετά "αγκάθια", καθώς σ' αυτό εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα τρεις ισχυροί παίκτες: κατ' αρχάς τα Ελληνικά Πετρέλαια και ουσιαστικά ο όμιλος Λάτση, που ελέγχουν το 35% της Δ.E.Π.A. και έχουν δικαίωμα veto σε στρατηγικές αποφάσεις για την εταιρεία. Κατά δεύτερον, ο βασικός προμηθευτής σε αέριο της Δ.E.Π.A., η ρωσική Gazprom, που δεν κρύβει το ενδιαφέρον της για αυτόνομη είσοδο στην ελληνική Αγορά. Το τρίτο αγκάθι έχει να κάνει με τη Δ.Ε.Η. και το δικαίωμα προαίρεσης που έχει στη Δ.Ε.Π.Α. (το Δημόσιο ελέγχει το 65% και η Δ.Ε.Η. έχει call option για το 30% του Δημοσίου). Το δύσκολο αυτό έργο αναλαμβάνουν οι σύμβουλοι Rothschild, UBS και Alpha Bank, που επελέγησαν από το υπουργείο Οικονομικών. Οι παραπάνω σύμβουλοι θα αποτιμήσουν το δικαίωμα της Δ.Ε.Η., διαδικασία που όπως λένε αρμόδια στελέχη δεν είναι εύκολη, υπενθυμίζοντας ότι πριν από δύο χρόνια η αποτίμησή της ήταν 3 δισ. ευρώ, ποσό που σήμερα μάλλον είναι άπιαστο λόγω της συγκυρίας.

Πώς άνοιξε η Αγορά ηλεκτρισμού στην Ευρώπη
Δίχως να πουληθούν μονάδες ηλεκτρισμού της ελεγχόμενης από το κράτος επιχείρησης, άνοιξε η Αγορά ηλεκτρισμού στις περισσότερες από τις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη δεκαετία του 1990. Κατάργησαν στην πράξη τις στρεβλώσεις στην Αγορά χονδρικής, διαχώρισαν από την κρατική εταιρεία τα δίκτυα, ώστε να καθιερωθούν ίσοι όροι παιχνιδιού για τους ανταγωνιστές της, και αύξησαν σταδιακά, αλλά λελογισμένα, τα τιμολόγια λιανικής, ώστε να επιτραπεί η είσοδος και άλλων παρόχων. Επίσης θωράκισαν την Αγορά τους με έναν ισχυρό ρυθμιστή και όχι με ένα απλό γνωμοδοτικό όργανο, όπως η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας στη δική μας περίπτωση. Ακολούθησαν, δηλαδή, μέτρα ήπιας προσαρμογής, περιορίζοντας τη δυνατότητα στρεβλώσεων της Αγοράς από τα κρατικά μονοπώλια. Πρόκειται για μέτρα και πολιτικές που δεν προωθήθηκαν στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα να αυτή να βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με τις επιταγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για ενοικίαση ή και πώληση μονάδων της Δ.Ε.Η. και άρση των πολλών ακόμη στρεβλώσεων, ώστε να αυξηθεί το μερίδιο των ιδιωτών στην Αγορά.

Τέσσερεις κακοί δείκτες

Αν δει κανείς τους δείκτες που εξετάζει η Κομισιόν για να ελέγξει αν μια Αγορά έχει ανοίξει, η Ελλάδα παίρνει και στους τέσσερεις τη χειρότερη βαθμολογία: πολύ μικρός αριθμός καταναλωτών έχει αλλάξει πάροχο (γύρω στο 5% στη μέση τάση, ενώ στο σύνολο των καταναλωτών κυμαίνεται στο 1%), το μερίδιο των ιδιωτικών μονάδων στη συνολική παραγωγή ηλεκτρισμού είναι μικρό (γύρω στο 20%), διαχωρισμό δικτύων ακόμη δεν έχουμε, ενώ οι εξουσίες της Ρυθμιστικής Αρχής δεν είναι ισχυρές.

Αποτυχημένο μοντέλο

Το μοντέλο, όμως, που ακλούθησαν άλλες χώρες όχι μόνο δεν ζημίωσε τα πρώην μονοπώλια ηλεκτρισμού, αλλά τα οδήγησε σε εξυγίανση και τα μετέτρεψε σε ισχυρές εταιρείες με σημαντικά μερίδια Αγοράς σε ολόκληρη την περιφερειακή Αγορά της Ευρώπης, αλλά και εκτός Ε.Ε. Αντίθετα, στην Ελλάδα, το μοντέλο που ακολουθήσαμε μετέτρεψε τη Δ.Ε.Η. σε "γίγαντα με πήλινα πόδια", χωρίς κεφάλαια για επενδύσεις στο γηρασμένο δίκτυο, με ακριβές, ρυπογόνες και παμπάλαιες μονάδες, για τις οποίες κάθε Καλοκαίρι φοβόμαστε μην πάθουν ζημιά. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα χωρών που θα μπορούσαν να συγκριθούν με την Ελλάδα, όπως η Τσεχία, η κυβέρνηση της οποίας ακολούθησε μια πολύ ενδιαφέρουσα και εξωστρεφή πολιτική αναφορικά με την κρατική εταιρεία ηλεκτρισμού. Σήμερα η CEZ, η "Δ.Ε.Η." της Τσεχίας, συμμετέχει σε επενδύσεις στο εξωτερικό, έχει θέση στις Αγορές της ΝΑ Ευρώπης, και μέρος των εσόδων της προέρχεται από δραστηριότητες εκτός της χώρας.